ایل کرد زبان بوربور طایفه ایی از ایل بزرگ کلهر بوده است که خود اکنون در ورامین با جمعیتی بالغ بر بیست هزار نفر ، استعداد یک ایل را دارد .ایل کلهر بزرگترین ایل کرد زبان است که قسمتی از آن در کردستان عراق و قسمتی در ایران و در مناطقی چون « گیلانغرب ( مرکز ایل ) ، اسلام آباد غرب ( شاه آباد غرب ) ، ایوان غرب ، بخش هایی از سرپل ذهاب ، سومار ، نفت شهر ، ماهیدشت ، برخی از نواحی کرمانشاه و قصرشیرین » ساکن هستند . زبان ایل بوربور ، کردی با گویش کلهری است که گویش مستقلی می باشد. در رابطه با گویش و طوایف دیگر آن در ادامه بیشتر صحبت خواهیم نمود.

بیشتر بدانید : تاریخچه مامازند ( پاکدشت )

بررسی گویش و زبان ایل بوربور

لفظ كلهر با فتح كاف و ضم هاء از دو بخش » كل « و » هور « یا » هر « تشكیل شده است .کل به معنای حیوانی كوهی و نر می باشد و از خصوصیات این حیوان كوهی ، شجاعت ، جنگندگی و جست و خیز فراوان است .قسمت دوم كلمه ، هور یا هر می باشد كه در فرهنگ لغت به معنای خورشید و آفتاب آمده است و از ویژگی های خورشید ، درخشندگی ، زیبایی و قرار گرفتن در بلندترین نقطه آسمان می باشد .حال اگر به دنبال شباهت دو بخش كل و هور با مردمان ایل کلهر هستید به گفته نویسندگان بزرگ به سرعت برق آسایی كه در پیمودن كوه ها و گردنه های صعب العبور دارند و چهره های آنها نظری بیندازید .بنابراین كلهر نامی با مسمای و برازنده بر این مردان كرد می باشد كه قرن هاست با شجاعت و دلیری عرصه را بر دشمنان این مرز و بوم تنگ كرده اند .

دلایل تبعید و جابجا شدن تیره ها و طوایف ایل کلهر از جمله طایفه ایل بوربور در دو دسته مورد بررسی قرار دارد .

_ اقدامات سیاسی

_ اقدامات نظامی

به گفته ریش سفیدان و چندین تاریخ معتبر از جمله اورکاد ، امینی ، اعتمادالسلطنه روایتی در مورد تبعید طایفه بوربور به دشت ورامین ( منطقه وسیع دهستان بهنام بوربور یا بهنام سوخته ) وجود دارد که می گوید :

همزمان با ایلخانی علی خان کلهر ، طوایفی از ایل کلهر برای تصرف شیراز همراه کریم خان زند ( وکیل الرعایا ) به شیراز رفته و تا انقراض زندیه همراه آنان بوده و در جنگ ها حضوری پر رنگ داشته اند و پس از شکست زندیه توسط آقا محمد خان قاجار برای جلوگیری از شورش دوباره و تضعیف سازمان ایلی در دسته های کوچک و جدا جدا به نقاط مختلف کشور ایران از جمله ورامین کوچانده می شوند.

مطالعه بیشتر : تاریخچه ایل اصانلو شهرستان پاکدشت

طوایف ایل بوربور

و اما دلیلی که این روایت را محکمتر می کند :ایل بوربور شامل چندین طایفه می شود و هر طایفه پسوندی دارد که یک طایفه از این ایل به بوربور شیرازی مشهور است .

وجه تسمیه بوربور اینطور می باشد که :در زبان کردی به جدا جدا کردن یا بریده بریده کردن بریا بریا میگویند که در گذر زمان به بوربور تغییر شکل داده است

ایل سلحشور کلهر در فتح مصر ، شام ، فلسطین و دفع تجاوز افغانهای هراتی و جلوگیری از تجاوزات پی در پی دولت عثمانی ( عقب راندن ارتش عثمانی تا بغداد توسط کردهای کلهر و ملکشاهی و معاصر بغداد ) و اعراب به مرزهای غربی ایران و نجات مشروطه از چنگال لرهای همراه سالارالدوله و تامین نیروهای مسلح نقش بسزایی داشته است ، خصوصا در جنگ هشت ساله عراق با ایران در صف مقدم سپاه ایران برای دفاع از این آب و خاک جان نثاری ها کرده اند .

عمادالدین دولتشاهی با تعلیم الفبای اوستایی و ترجمه تازه ایی از یشت ها نکات جالبی را روشن می کند .وی با ترجمه متن هایی از اوستا ، منطقه غرب ایران از قصر شیرین تا ایلام و کرمانشاه و مخصوصا ” گیلان غرب ” که مرکز ایل کلهر است را محل زندگی اقوام اسطوره ایی ایران معرفی می کند .او با ریشه یابی واژه های اوستایی و تطبیق آنها با اسامی مکان ها در این خطه از کشورمان به این نتیجه می رسد که جای ایران اسطوره ایی که در شاهنامه مطرح است ، غرب ایران امروزی است .

دولتشاهی در کتاب جغرافیای غرب ایران یا کوههای ناشناخته اوستا ، اسامی جایهایی مثل زواره کوه ، هفت آشیان ، زویری ، مِرِگ ، مانِشت ، گواور ، تجر ، سروناو ، کبیرکوه و غیره را که هم اکنون به همان اسامی نامیده می شوند به اقوام اسطوره ایی ایران ( پیشدادیان و کیانیان ) منتسب می کند .

تمامی این مکان ها در حوزه حضور گویش کلهری قرار دارند .